Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakan Yardımcısı Gurur Kalaycı, Bartın’ın Amasra ilçesinde 42 çalışanın hayatını kaybettiği maden ocağındaki patlamayla ilgili, “Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) olarak kazanın oluşuyla ilgili birkaç senaryomuz var. Fakat bunları ete kemiğe büründürebilmek için birtakım delillere ihtiyacımız var. Bu delilleri de ancak olay mahallini yerinde görmek suretiyle elde edebiliriz.” dedi.
Amasra ilçesinde meydana gelen maden kazasının tüm taraflarıyla araştırılarak emsal kazaların önlenmesine yönelik önlemlerin belirlenmesi emeliyle kurulan TBMM Araştırma Kurulu, AK Parti Kayseri Milletvekili Taner Yıldız başkanlığında toplandı.
Komisyonda, daha evvel yaptıkları sunumları “yeterince aydınlatıcı bulunmayan” ve kurul üyelerinin sorularına yazılı yanıt vermeleri için mühlet tanınan TTK Genel Müdürlüğü ile Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG), Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile İş Sıhhati ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün bürokratları tekrar dinlendi.
TTK Genel Müdür Yardımcısı Muharrem Kiraz, maden ocağındaki yangının hala devam ettiğini ve ne vakit söneceğiyle ilgili net bir şey söylemenin mümkün olmadığını tabir etti. Kİraz, yangının sönmesi için yeraltında gerekli barajlama süreçlerinin yapıldığını, ayrıyeten yangın bölgesine azot basıldığını belirtti.
Yangının seyrinin, ortamdan günlük alınan numunelerle takip edildiğini, uygun pahalar görüldüğünde barajların açılacağını anlatan Kiraz, daha sonra kaza mahallinde gerekli incelemelerin yapılacağını bildirdi.
Kiraz, mevzuata uygun olması için maden ocağındaki aspiratörün çift istikametli itiş ya da emiş yapabilmesi gayesiyle değiştirilmesi konusunda açılan ihaleyi kazanan firmaya, 67 günlük gecikme bedeli olarak günlük 385 avro ceza uygulandığını söyledi.
Mevcut aspiratörün yetersiz olduğu için değil, mevzuatın, acil durumlarda kullanılacak donanıma sahip olmasını istediği için yenilenme muhtaçlığı doğduğuna dikkati çeken Kiraz, aspiratörün değiştirilmemesinin kazayla illiyet bağı bulunmadığını lisana getirdi.
Kiraz, Amasra’daki maden ocağında kömür tozuyla mücadelenin yeterli oranda yapıldığını, 2022 yılında kaza tarihine kadar 52 bin 750 kilogram koruyucu taş tozu serpildiğini aktardı.
TTK’nın, iş sıhhati ve güvenliği konusunda kurum içi kontrolleri periyodik olarak gerçekleştirdiğini anlatan Kiraz, “Amasra Müessesesi’nde 2021 yılında 6 denetim, 2022 yılında 4 denetim gerçekleştirmiştir. Denetimlere ait kayıtlarımız tutulmaktadır, ilgili makamlara da sunulmuştur. 2022’de şubat, mayıs, temmuz ve eylül aylarında denetim yapılmıştır.” bilgisini paylaştı.
Kiraz, kazada hayatını kaybeden madencilerin iş deneyimiyle ilgili sorular üzerine şunları söyledi:
“Çok tehlikeli işlerde çalışmaya başlama yaşı yönetmelik gereği 18’dir. Yeni işe başlayan çalışanlarımıza işe başlamadan evvel İş Sıhhati Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı uyumunda tüm kuruluşlarımızda bulunan iş güvenliği ünitelerince 200 saatlik, yeraltı ve yer üstü işe ahenk kursu verilmektedir. Bu kurs tamamlandıktan sonra mevzuatta ve toplu iş kontratlarında geliştirme kursları, iş sıhhati ve güvenliği eğitimi başlığı altında yılda en az 2 iş günü, 16 saat iş sıhhati güvenliği tarafından teknik ve mesleksel eğitimler verilmektedir. Arkadaşlarımızdan 7’si 14 yıllık, 1’i 8 yıllık, 3’ü 7 yıllık, 31’i 4 yıllık deneyime sahip.”
Pervane arızasıyla ilgili ses kaydı dinletildi
Kiraz, yeraltı maden ocaklarında metan gazı oranının yüzde 2’nin üzerine çıkması durumunda çalışanların kurtarılması ve grizunun temizlenmesi dışında çalışma yapılmadığının altını çizerek, bununla ilgili uygulanan işleyişi anlatmak için Amasra ve öbür bir maden ocağındaki çalışanların telefon görüşmelerine ilişkin iki farklı ses kaydını komite üyelerine dinletti. Kiraz, kaza gününe dair merkezi gaz izleme sistemiyle ilgili telefon kayıtlarının da soruşturmayı yürüten Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiğini söyledi.
Kazanın yaşandığı Amasra’daki maden ocağında düzenli olarak acil durum tatbikatlarının yapıldığını, son tatbikatın da 10 Ağustos’ta gerçekleştirildiğini bildiren Kiraz, kazanın akabinde arkadaşlarını kurtarmaya gittiği belirtilen madenci Yener Saygın’ın da kaza anında yaralandığını, kuyu başına getirildiğinde nabzının attığını ancak hastaneye giderken vefat ettiğinin bilindiğini aktardı.
Kiraz, Amasra’daki maden ocağında 2’si A sınıfı, 4’ü B sınıfı, 12’si de C sınıfı olmak üzere toplam 18 iş sıhhati ve güvenliği uzmanı olduğunu, bu sayının da işletme için kâfi olduğunu söz etti.
Muharrem Kiraz, kazanın yaşandığı gün ocağı havalandıran 4 pervaneden birisinin arızalandığı bahsiyle ilgili soruya, “(Olay yerini havalandıran 4 pervaneden biri arızalıymış, arıza kelepçeden kaynaklanmış, neden geri giderilmedi?) Bu da soruşturma aşamasında basına yansımış ifadedir. Takdir edersiniz ki bu soru da mahiyeti itibarıyla iş akış, tertip düzeni bağlamında soruşturmayı yapan makamlarca açıklığa kavuşturulması gereken bir husustur.” yanıtını verdi.
Kiraz, daha sonra kelam konusu arızayla ilgili maden ocağında misyonlu ses ve gaz izleme teknikeri ile nezaretçi ortasındaki telefon görüşmesine ilişkin ses kaydını kurul üyelerine dinletti. Kiraz, pervane arızasının olduğu andan saat 18.00’e kadar metan gazı oranında hiçbir yükselme olmadığına dikkati çekerek, öbür 3 pervanenin ocağı yeteri ölçüde havalandırdığının kayıtlarda görüleceğinin altını çizdi.
“Bir takım delillere ihtiyacımız var”
Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakan Yardımcısı Onur Kalaycı da komite üyelerinin birtakım sorularına yanıt verdi.
Kazanın oluş nedeniyle ilgili soru üzerine Kalaycı, “TTK olarak kazanın oluşuyla ilgili birkaç senaryomuz var. Fakat bunları ete kemiğe büründürebilmek için bir takım delillere ihtiyacımız var. Bu delilleri de ancak olay mahallini yerinde görmek suretiyle elde edebiliriz. Yangının bir süre sonra duracağını, olay mahalline savcılık izniyle girilebileceğini, ondan sonra da bizim varsaydığımız senaryolarımızın hangisinin gerçek olduğunu, hakikatin ne olduğu bu şekilde ortaya konmuş olacak.” sözlerini kullandı.
“Havalandırmayla alakalı hepimizin kafasında bir şüphe var”
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakan Yardımcısı Adnan Ertem ise önlerinde, havalandırmada bir arızanın olduğuyla alakalı bir tespit olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Hatta tıpkı gün saat 11.38 civarında bir arıza meydana geldiğiyle alakalı bir bilgi var. Ancak havalandırma her ne kadar şüphelilerden biriyse de nitekim ondan olup olmadığıyla alakalı, maden alanında bir inceleme yapılmadan, Cumhuriyet Savcılığı soruşturması tamamlanmadan, uzman raporları ortaya çıkmadan yalnızca havalandırmadan kaynaklandığını söylemeyi çok gerçek bulmuyorum lakin savcılık raporu sonucunda diğer bir şeye ulaşılırsa o vakit bakılır. Şu anda havalandırmayla alakalı hepimizin başında bir kuşku var. Ağırlaşma da genelde bunun üzerine yapıldı, tutuklamalar da bundan hareketle yapıldı lakin net olarak ‘şundan dolayı oldu’ diye hiçbirimizin söyleme imkanı olduğunu düşünmüyorum.”
