Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorious, Türkiye ve Yunanistan’ın Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’ne (ESSI) katılacağını duyurdu. ABD’nin F-16’lara yeşil ışık yakmasının ardından Türkiye’nin ESSI’ye katılımı NATO müttefikleriyle bağları güçlendirecek önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Almanya Savunma Bakanı Pistorious, bugün Brüksel’de düzenlenen NATO savunma bakanları toplantısı öncesinde yaptığı açıklamada, “ESSI bugün iki yeni üyenin katılımıyla büyüyor. Yunanistan ve Türkiye’yi ESSI’ye davet edeceğiz.”
Almanya’nın öncülük ettiği girişimin son iki yılda önemli başarılara imza attığını belirten Alman bakan, “Girişim hava savunma sistemlerinin ortak tedariki ve kullanımına ilişkindir” dedi ve ekledi:
“Odak noktası bu hava savunma sistemlerinin birbiriyle uyum içinde çalışmasıdır. Bu, sistemlerin koordineli kullanımını, eğitim ve tatbikatları kolaylaştırmaktadır.”
Almanya’nın Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından başlattığı girişim, Avrupa ülkelerinin birlikte savunma sistemi satın alması ve ortak tatbikat yapmasına olanak sağlamayı amaçlıyor.
Türkiye’nin katılımı nasıl ön plana çıktı?
Türkiye’nin 2019 yılında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemlerini almaya başlaması, başta ABD olmak üzere NATO müttefikleriyle ilişkilerinde gerginliğe neden oldu.
Dış politikada yaşanan sorunların da etkisiyle Ankara’nın NATO müttefikleriyle savunma sanayii alanında işbirliği geriledi, hatta durma noktasına geldi.
Ancak yaklaşık dört yıl sonra İsveç’in NATO üyeliğinin Türkiye tarafından onaylanmasıyla ilişkilerin normalleşmesi yeni adımlarla devam ediyor.
ABD yönetimi Türkiye’ye F-16 satışına yeşil ışık yakarken, Kanada gibi ittifak üyesi ülkeler de savunma sanayii alanındaki fiili ambargoları kaldırmaya başladı.
İlişkilerin normalleştirilmesine yönelik adımlar çerçevesinde Türkiye’nin ESSI’ye katılımı da dikkat çekicidir.
Bütün gözler Eurofighters’a çevrildi
Almanya’nın bir girişimi olan ESSI’ye Türkiye’nin katılımının, Berlin ile Ankara’nın savunma alanındaki iş birliğine olumlu etki yapması bekleniyor.
Türkiye’nin Eurofighter Typhoon savaş uçaklarını satın alma talebi de Alman hükümetinin siyasi onayını gerektiriyor.
Eurofighter, İngiltere, İtalya, İspanya ve Almanya tarafından geliştirilen ve üretilen bir savaş uçağıdır. Üçüncü taraflara satış için dört ülkenin de onaylaması gerekiyor.
Milli Savunma Bakanlığı kaynakları, geçen hafta yaptıkları açıklamada, ABD’nin F-16 satışına onay vermesinin ardından Eurofighters taleplerinin devam ettiğini belirtmişti.
Bakanlık kaynakları, “Konsorsiyum ülkelerinden biri olan Almanya’dan bu konuda olumlu bir yaklaşım bekleniyor. “Müzakerelerin ve çalışmaların devam ettiğini” belirttiler.
Türk ve İngiliz savunma bakanları, Kasım ayında Ankara’da yaptıkları toplantıda, güvenlik ve savunma alanındaki iş birliğini daha da güçlendirmeye yönelik bir niyet beyanı imzalarken, Eurofighter savaş uçaklarının satışı da görüşüldü.
Bu arada ABD yönetimi, Yunanistan’a satılacak F-35’lerle birlikte F-16 savaş uçaklarının da eş zamanlı olarak Türkiye’ye satılmasını onaylarken, Türkiye ve Yunanistan’ın eş zamanlı olarak ESSI’ye kabulü dikkat çekiyor.
Avrupa Gökyüzü Kalkanı neyi amaçlıyor?
ESSI ile Avrupa’da anti-balistik füze yetkinliğine sahip ortak bir hava savunma sisteminin kurulması amaçlanıyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı, Avrupa’nın hava savunma kabiliyetinin yetersiz olabileceği endişesine yol açtı.
Bunun üzerine Almanya Başbakanı Olaf Scholz, 2022 yılının Ağustos ayında bu girişimi önerdi.
Aynı yılın Ekim ayında 15 Avrupa ülkesi bir deklarasyon imzalayarak projeyi hayata geçirdi.
Alman Savunma Bakanlığı’nın internet sitesine göre ESSI’nin amacı “NATO’nun ortak hava savunmasının Avrupa ayağını güçlendirmek”.
Girişime üye ülkelerin füze, roket veya uçak saldırılarına karşı kendilerini daha yeterli şekilde silahlandırmak istedikleri kaydedildi.
Ayrıca bu ülkelerin hava savunması için gerekli sistemleri ortak olarak tedarik etmek, kullanmak ve bakımını yapmak istedikleri de bildirildi.
ESSI, orta menzilli (35 km) Alman IRIS-T SLM, uzun menzilli (100 km) ABD yapımı Patriot ve çok uzun menzilli (100 km) dahil olmak üzere farklı menzillerdeki füzelere karşı çok katmanlı savunma sistemleri kullanmak üzere tasarlanmıştır. 100+ km/ekstra atmosfer) ABD-İsrail yapımı Arrow-3 gibi sistemleri içerir.
Girişime hangi ülkeler katılıyor?
ESSI’nin üye ülke sayısı şu anda 19. Türkiye ve Yunanistan’ın katılımıyla üye sayısı 21’e çıkacak.
Ekim 2022’de Belçika, Bulgaristan, Çekya, Estonya, Finlandiya, Almanya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Hollanda, Norveç, Slovakya, Slovenya, Romanya ve Birleşik Krallık bir bildiri imzalayarak girişimi kurdu.
Girişime Şubat 2023’te Danimarka ve İsveç, aynı yılın Temmuz ayında Avusturya ve İsviçre katıldı.
Fransa ise Avrupa dışında geliştirilen sistemlere ağırlık verilmesi ve İtalya ile ortak geliştirdiği SAMP-T füze savunma sisteminin girişime dahil edilmemesi yönündeki itirazlarını dile getirerek yer almadı.
